Miljoenen mensen in Nederland kunnen niet of onvolledig meekomen in de digitale samenleving. Denk aan mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, mensen met een visuele beperking of mensen met een cognitieve beperking. AI biedt hoopvolle perspectieven om hen te ondersteunen.

Het meest boeiende van mijn werk vind ik de gesprekken met mensen. Ik kan lezen en schrijven, ik kan de wereld in kijken en ik hoef geen rekening te houden met mijn energieniveau of aandachtspanne. Interviews met mensen die wel een beperking ervaren, beïnvloeden mijn kijk op de wereld. Bijvoorbeeld als ik hoor welke AI-toepassingen mensen gebruiken om deel te nemen aan de samenleving.

Regelmatig spreek ik mensen die moeite hebben met de Nederlandse taal. Zij vertellen mij dan bijvoorbeeld dat ze lastige woorden in een overheidsbrief door Google Translate laten vertalen naar hun moedertaal. Of ze gebruiken een app als ‘Lees Simpel’. Ze hoeven alleen maar een foto te maken van een ingewikkelde brief en er rolt zo een samenvatting uit in begrijpelijke taal.

Ook voor mensen met een visuele beperking biedt AI veel mogelijkheden. Met spraaktechnologie kunnen zij een smartphone bedienen of volledige webpagina’s laten voorlezen. Of neem bijvoorbeeld de app Midjourney, die afbeeldingen genereert op basis van een korte tekst. De ‘Describe’-functie omschrijft heel specifiek wat er te zien is op de afbeelding.

En dan ten slotte die eindeloze zoekresultaten van Google. Voor mensen met een cognitieve beperking (zoals mensen met een autismespectrumstoornis) is dat doorspitten van alle pagina’s soms helemaal niet te doen. Voor ChatGPT wel. Het geeft meteen antwoord en dat kan een hoop energie en tijd schelen.

AI biedt volop kansen voor meer participatie in de digitale wereld, iets wat ieder mens het liefst wil. En wat in mijn ogen hoort bij de ideale wereld.

Hoewel AI veelbelovend is, is het belangrijk om te erkennen dat het geen universele oplossing is. Niet iedereen zal gebaat zijn bij technologische ontwikkelingen. Voor sommige mensen blijft digitale wereld moeilijk of eng. Daarom is het noodzakelijk om een menselijke maat te behouden, juist in een steeds meer gedigitaliseerde wereld.

Daarnaast maakt AI gebruik van een hele hoop datasets. Maar over die datasets is ook een hele hoop vragen te stellen. Bijvoorbeeld over de representativiteit. De data uit de datasets is vaak niet representatief voor de totale bevolking. Vaak zijn er van mensen met een beperking minder data verzameld. Dit maakt dat AI een bias kan bevatten. Dat is sowieso ongewenst. Maar het botst ook met wat we net hebben vastgesteld: dat AI mensen met een beperking juist kan helpen in de digitale wereld. Dat gebeurt nu alleen nog wel op basis van datasets die weinig gegevens over hen bevatten.

In het trendrapport ‘Effecten van AI op Digitale Inclusie en Digitaal Burgerschap’ van Alliantie Digitaal Samenleven is meer over de risico’s te lezen en hoe verantwoorde AI deze risico’s kan verminderen.

Heb je een toepassing bedacht waarvan je denkt dat het mensen echt kan helpen? Betrek de beoogde doelgroep met een beperking dan vanaf het begin af aan bij het ontwikkelproces. Blijf continu testen of de toepassing daadwerkelijk behulpzaam is in het gebruik.

Wij zijn ervan overtuigd dat wij als marktonderzoeksbureau kunnen bijdragen aan het testen en betrekken van mensen bij het ontwerpen van inclusieve AI-toepassingen. Benieuwd hoe wij inclusief onderzoek uitvoeren? Hou dan onze blogs in de gaten of neem vrijblijvend contact met mij op.